Czym jest Takt Time? Definicja i obliczanie

Niezależnie od gałęzi przemysłu upływający czas to jedyny zasób, którego nie można ani kupić, ani wyprodukować, ani tym bardziej zmienić odpowiednio do własnych potrzeb. Można jednak nauczyć się nim zarządzać, a nawet sprawić, by pracował na naszą korzyść.

Podstawowym zadaniem producentów elektroniki na zlecenie (EMS) jest dostarczanie klientom zamówionych produktów w wymaganej ilości oraz w określonym terminie, a głównym narzędziem, które pomaga osiągnąć ten cel, jest tzw. Takt Time, czyli Czas Taktu.

Czas Taktu w produkcji elektroniki

Takt Time informuje co jaki czas produkt (np. płytka drukowana PCBA) opuszcza linię produkcyjną. Innymi słowy to czas niezbędny do wyprodukowania lub skompletowania produktu, pozwalający spełnić wymagania klienta. Sam termin pochodzi od niemieckiego słowa "Takt", które w muzyce oznacza rytm lub puls. W przemyśle, w tym w produkcji elektroniki, Takt Time jest ważnym miernikiem określającym czas produkcji w stosunku do zapotrzebowania klienta. 

Krótko mówiąc, Czas Taktu to czas pomiędzy rozpoczęciem pracy nad jednym produktem a przejściem do następnego. Tu mała uwaga: nie należy mylić go z Czasem Cyklu, który oznacza średni czas potrzebny na ukończenie jednej sztuki produktu, ani Czasem Realizacji [zlecenia], czyli całkowitym czasem, który upływa od otrzymania zamówienia do dostarczenia produktu.

Początki koncepcji Czasu Taktu

Czas Taktu został po raz pierwszy wykorzystany przez niemieckich inżynierów w latach 30. XX wieku, kiedy Niemcy przeżywały boom gospodarczy będący wynikiem zamówień wojskowych i samej wojny. 

Niedługo potem koncepcja ta zaczęła być stosowana w Japonii, gdzie Toyota wykorzystała ją w swoim systemie produkcyjnym, a następnie trafiła do zakładów produkcyjnych na całym świecie wraz z - opracowanym i wdrożonym właśnie przez Toyotę - podejściem Lean Manufacturing. Jego głównymi założeniami była i jest eliminacja marnotrawstwa i maksymalizacja efektywności procesów produkcji, czyli to, do czego uparcie dążą managerowie wszystkich przedsiębiorstw. 

Jak obliczyć Czas Taktu

W przeciwieństwie do Czasu Realizacji, Czasu Rotacji Zapasów i Czasu Cyklu, Czasu Taktu nie można zmierzyć stoperem. Trzeba go obliczyć.

Czas Taktu wyznacza się dzieląc dostępny czas produkcji (czyli czas niezbędny do wytworzenia produktu od początku do końca) przez zapotrzebowanie klienta. Należy też pamiętać, że parametr ten nie uwzględnia ani przerw pracowniczych, ani konserwacji, ani okresów resetowania między jednostkami.

Na przykład, jeśli producent elektroniki EMS ma Czas Taktu wynoszący pięć minut, oznacza to, że aby spełnić wymagania klienta, musi wyprodukować lub skompletować produkt - na przykład wspomnianą płytkę drukowaną - dokładnie co pięć minut.

Czas ten jest równy dostępnemu czasowi pracy podzielonemu przez wielkość zapotrzebowania klienta. Lub, mówiąc prościej, jeśli firma zajmująca się produkcją elektroniki pracuje na dwie zmiany, czyli przez 1000 minut dziennie, a zapotrzebowanie klienta wynosi 500 płytek drukowanych dziennie, to aby obliczyć Czas Taktu, dzielimy czas produkcji przez zapotrzebowanie klienta:

1000/500 = 2 minuty

Oznacza to, że aby firma EMS mogła sprostać zapotrzebowaniu, musi produkować nową płytkę drukowaną co dwie minuty. I tyle wynosi właśnie w jej przypadku Czas Taktu.

Zastosowania Czasu Taktu

Jednak Czas Taktu to coś zdecydowanie więcej, niż tylko miara czasu. Jest, tak naprawdę, zupełnie innym podejściem do sposobu planowania produkcji: pozwala obliczyć łączny czas dostawy gotowej partii produktów do klienta, a tym samym dostosować i zoptymalizować produkcję elektroniki tak, aby zmieścić w czasie umożliwiającym realizację zamówienia klienta.

Co ważne, Czas Taktu pozwala zaplanować i optymalnie wykorzystać zdolności zakładu produkcyjnego, a także prowadzić produkcję zgodnie z zasadami just in time, czyli dostarczać klientowi produkty we właściwym czasie i w odpowiedniej ilości.

Produkcja zgodnie z Czasem Taktu umożliwia identyfikowanie i usuwanie problemów ze zdolnościami produkcyjnymi zakładu przemysłowego, problemów z synchronizacją procesów oraz jakością. Z tego względu Czas Taktu wykorzystywany jest do optymalizacji procesu produkcji i jest niezbędnym narzędziem zapewniającym przepływ produktów przez każdą stację produkcyjną zakładów EMS w najbardziej wydajny sposób. 

Korzyści wynikające ze stosowania Czasu Taktu przez producentów EMS

Firmy EMS, które wdrażają czas Czas Taktu w swoich operacjach, mogą:

• Szybciej identyfikować wąskie gardła w produkcji elektroniki, ponieważ są w stanie wychwycić stacje i procesy spowalniające pracę linii produkcyjnej 
• Łatwiej lokalizować procesy produkcji i stacje o niskiej wydajności, a także 
• Minimalizować ilość odpadów powstających na linii produkcji, ponieważ koncentrują się na pracy o wartości dodanej

Czas Taktu wprowadza też rutynowe funkcje na linii produkcyjnej, umożliwiając operatorom szybszą pracę z większą wydajnością. Parametr ten:

• Wspiera obszar planowania produkcji 
• Pozwala oszacować procesy świadczenia usług
• Pomaga utrzymać stały przepływ produkcji
• Standaryzuje procesy pracy
• Pozwala ustalić realistyczne cele czasowe
• Umożliwia obniżenie kosztów produkcji
• Minimalizuje liczbę nadgodzin 

Czas Taktu pozwala także zidentyfikować przepracowanych pracowników, którzy dążąc do spełnienia nieracjonalnych standardów i norm produkcyjnych będą wytwarzać produkty o niższej jakości. 

Z drugiej strony Czas Taktu umożliwia zauważenie pracowników mniej obciążonych pracą i , dzięki temu, lepiej wykorzystać ich potencjał. 

Przy takim podejściu Czas Taktu pozwala równomiernie obciążyć pracą wszystkich pracowników z każdej zmiany, a jednocześnie tak rozdysponować zadania, by nie cierpiała na tym jakość gotowych produktów. 

Ograniczenia w stosowaniu Czasu Taktu w produkcji elektroniki (i sposoby ich pokonania)

Niestety faktem jest, że wystarczy jedna stacja, aby zatrzymać produkcję całej linii. Zbyt krótki Czas Taktu może zwiększyć prawdopodobieństwo obrażeń i awarii maszyn, ponieważ pracownicy spieszą się, aby spełnić wymagania założonego poziomu produkcji. A przeciążeni i przemęczeni pracownicy to wyższe prawdopodobieństwo popełnienia błędów i wynikających z nich strat.

Z kolei zbyt długi Czas Taktu oznacza niezoptymalizowany cykl produkcji, co wiąże się ze wzrostem kosztów produkcji wyrobów zamawianych przez klienta i mniejszą konkurencyjnością firmy EMS.

Ponadto, wzrost zapotrzebowania klientów i wynikająca z niego konieczność skrócenia Czasu Taktu oznaczają niezbędną restrukturyzację linii produkcyjnych. Bo zwiększenie wydajności przedsiębiorstwa nie może odbywać się kosztem obciążenia pracowników nadmiarową ilością pracy, ale musi wynikać z np. eliminowania wąskich gardeł, usprawniania przepływów produkcji i wdrażania nowych technologii. 

Tu Czas Taktu pozwala wdrożyć narzędzia do monitorowania produkcji i uzyskać wgląd w operacje produkcji elektroniki w czasie rzeczywistym. Z kolei cyfrowe pulpity produkcyjne na hali produkcyjnej mogą zostać wykorzystane do sprawdzania czy Czas Taktu jest przestrzegany, i którzy operatorzy pozostają w tyle lub wyprzedzają takt. 

Podsumowanie:

Jak widać Czas Taktu jest bardzo ważnym wskaźnikiem dla producentów elektroniki dążących do optymalizacji procesu produkcji. Tym bardziej, że fabryki są coraz bardziej zautomatyzowane, a zachodzące w nich procesy - cyfrowe. Dlatego Czas Taktu jest coraz łatwiejszy do mierzenia i śledzenia, a producenci EMS mogą wykorzystać go, aby usprawnić swoje działania i zdobyć przewagę konkurencyjną. 

Korzystając z Czasu Taktu producenci EMS mogą:

• oszacować przewidywany czas produkcji, a tym samym zidentyfikować ewentualne ryzyko opóźnienia na wczesnym etapie planowania (np. jeśli plan produkcji nie uwzględnia żadnego „zapasu” na nieplanowane zdarzenia)
• kontrolować wydajność i postęp pracy
• podnosić świadomość całej organizacji dotyczącą zarządzania czasem i możliwości jego wykorzystania

Jednak nic na tym świecie, a więc i w procesach produkcji, nie jest stałe. Dlatego zapotrzebowanie klientów zmienia się w zależności od popytu na konkretny produkt, a wydajność produkcji uzależniona jest od wielu czynników, jak np. warunków otoczenia mających wpływ na, chociażby, wydajność pracowników. 

Z tego względu jednorazowe obliczenie Czasu Taktu nie pozwala zoptymalizować zmieniającego się w czasie procesu produkcji. Dlatego parametr ten należy regularnie aktualizować. 

Eksperci Lean Manufacturing zalecają, aby Czas Taktu był wyznaczany co najmniej raz na miesiąc, a już koniecznie w przypadku każdej większej zmiany w procesie produkcji. Warto przestrzegać tej zasady, bo uaktualniony Czas Taktu pozwala na wykrycie nowych wąskich gardeł i miejsc, w których zachodzi marnotrawstwo, a tym samym zoptymalizować procesy, od których zależy konkurencyjność producentów EMS.