25.02.2021Przemysław ProlejkoCzym jest BOM?
Zestawienie materiałowe, czyli BOM, czyli z ang. Bill of Materials jest elementem dokumentacji technicznej produktu. Stanowi scentralizowane źródło informacji, zawierającym listę wszystkich materiałów potrzebnych do wyprodukowania jednej sztuki gotowego produktu. Każdy wyrób, który powstaje w wyniku procesu produkcji, tak jak min. montaż elektroniki, posiada własną listę materiałów.
BOM jest dokumentem uporządkowanym, posiadającym strukturę hierarchiczną, zwykle stosując zapis od ogółu do szczegółu. Oznacza to, że gotowy produkt wyświetlany jest na najwyższym poziomie, zaś komponenty i materiały na najniższym.
Zalety dobrze przygotowanego i uzupełnionego BOMu
Przemyślany i prawidłowo uzupełniany BOM stanowi istotna częśc dokumentacji produktu. To równocześnie dane, które z powodzeniem można wykorzystać do analizy całego procesu biznesowego wokół danego produktu na różnych płaszczyznach:
- zarządzanie zapasami - analiza BOM pod kątem wymagań dotyczących zapasów niezbędnych do produkcji, pomaga zoptymalizować proces zakupowy (liczbę dostawców, częstotliwość zamówień, ilości zamawianych komponentów) oraz utrzymać szczupły łańcuch dostaw;
- zrównoważona produkcja - korzystna zarówno dla wyników finansowych, jak i środowiska, dzięki optymalizacji łańcucha dostaw (pod kątem zamówień tego, co jest potrzebne w adekwatnej ilości) zaoszczędzone środki można skierować do innych obszarów przedsiębiorstwa;
Jak stworzyć poprawny BOM dla EMS’a
Tworzenie listy materiałów jest ważnym i czasochłonnym zajęciem. Zarządzanie BOM, aktualizowanie zawartych w nim informacji i udostępnianie danych produktów może stać się przytłaczające, dlatego najlepiej od początku przyjąć założenia, które usystematyzują pracę i znacząco ułatwią współpracę z EMS.
1. Format dokumentu
BOM najlepiej stworzyć w pliku w formacie Excel. Arkusze kalkulacyjne są popularnym narzędziem, zawsze występującym w ramach firmowych pakietów biurowych, niezależnie od wielkości organizacji.
Dzięki zastosowaniu tego formatu, przesłane zestawienie materiałowe będzie posiadało jasną i czytelną strukturę oraz zapis, w którym każdy komponent zostaje zapisany w osobnej komórce, a cały wiersz służy jego charakterystyce (im bardziej rozbudowana, tym efektywniejsze zarządzanie procesem produkcji wyrobu).
2. Aktualizacja BOM
W przypadku zmian wprowadzanych w produkcie, EMS powinien otrzymać również zaktualizowanie zestawienie materiałowe. Dzięki temu zmiany w procesie produkcyjnym przebiegną sprawnie i bez generowania dodatkowych kosztów. Przesyłanie kontraktorowi starego dokumentu BOM z komponentami, których produkcja została zakończona, może doprowadzić do niemożności ich zakupu, a w konsekwencji wstrzymania kontraktowej produkcji elektroniki. Dlatego zamiast tworzyć kolejne wersje dokumentu, najlepszą praktyką jest aktualizacja poprzednio obowiązującego pliku.
3. Specyfikowanie komponentów
Każdy komponent, który zostaje umieszczony w BOM powinien zostać możliwie najdokładniej opisany:
- Specyfikacja - jednoznacznie identyfikuje element, a także ustala warunki jego przechowywania czy maksymalnego terminu składowania.
- Ilość - wymagana do wyprodukowania jednej sztuki gotowego produktu (jeśli element powtarza się w BOM na różnych etapach produkcji - powinien zostać ujęty oddzielnie na każdym poziomie procesu, zgodnie z zapotrzebowaniem)
- Lista alternatywnych części - o analogicznych lub zbliżonych parametrach. Jest dodatkowym zabezpieczeniem przy problemach z dostępnością oryginalnie planowanych elementów.
- Lista zatwierdzonych dostawców - poziom AVL (approved vendor list) - spis producentów aktualnie zatwierdzonych przez zleceniodawcę do dostarczania materiałów określonych w ramach BOM.
- Reference designator (RefDes) - pozycja na płycie, jednoznacznie określa miejsce montażu komponentu na płytce PCBA. Jest element niezbędny do wyprodukowania wyrobu.
4. Podanie MPN (Manufacturer Part Number)
MPN powinien zostać podany w sposób, który jednoznacznie identyfikuje materiał, nie pozostawiając pola do interpretacji (poprzez wpisanie niepełnego MPN, samej serii, etc.). Powinien on zostać podany oddzielnie dla każdego elementu (nie podawać serii układu scalonego). Należałoby również umieścić informacje o rodzaju opakowania, a także specyficznych warunkach przechowywania (np. temperatura i wilgotność), w jakich przebywać ma produkt.
5. Lista kroków do wykonania
Jeżeli BOM odnosi się do produkcji box-build lub electro-mechanical assembly, dodatkowo powinny zostać załączone wypunktowane kroki do wykonania. Dokument może zostać stworzony w CAD lub zostać załączony jako PDF, zawierający informacje takie jaki materiał, wymiary, kolor itp.
6. Instrukcja stworzenia produktu
Kompletny i kompleksowy załącznik, opisujący stworzenia produktu. Powinien on zawierać informacje:
- jakich materiałów użyć np. kleje, przewody;
- opakowanie finalnego produktu, jeśli tak to podać specyfikację bądź zapytać kontraktora o jego rozwiązania;
- wizualizacja gotowego produktu - w postaci zdjęcie/grafikę, choć najlepiej przesłać próbkę (tester). Pozwala to uniknąć nieporozumień.
7. Informacje o wcześniej zakontraktowanych źródłach
Jeśli dany produkt był wcześniej wykonywany dla zamawiającego przez innego dostawcę EMS, informacja o tym również powinna zostać przekazana aktualnemu kontraktowemu dostawcy elektroniki.
Dokumentacja techniczna, w tym BOM jest podstawowym narzędziem komunikacji pomiędzy zamawiającym a kontraktorem. Dlatego tworząc BOM należy zawrzeć jak najwięcej szczegółów produktu. Będzie miało to taki sam wpływ, jak pozostawanie w stałym kontakcie z EMS’em dla sprawnej produkcji kontraktowej elektroniki. Szczególnie, gdy mają zostać wprowadzone zmiany tzw. Zmiana inżynieryjna (ECO), w tym te dotyczące materiałów.
